Ik bid christelijk en mediteer boeddhistisch

Op het podium zitten Narsingh Balwantsing, Nuweira Youskine, André van der Braak en Berthe van Soest. Voor Berthe op tafel staat een Jezusbeeld dat omgeven is door roze tule. Een vreemde vertoning? Berthe lijkt deze gedachte aan te voelen. Ze vertelt gespannen, maar open over hoe ze het aankleden en het zegenen van het Jezusbeeld ervaart: “Toen ik het voor het eerst deed, voelde ik een heel grote emotie. Liefde ging stromen. Maar ik schaamde me ook. Ik vond het te kinderlijk. Ik bleef het stiekem doen, maar heb het uiteindelijk aan mijn man verteld. Die vond het zo mooi wat ik deed, dat ik nu niet meer die schaamte voel. Het is een heel intiem contact. Mag ik het voordoen?” En ze zet het beeld voor zich neer, kijkt er aandachtig naar, streelt het en zegent het dan met de klanken van een kleine klankschaal. De zaal kijkt ademloos toe.

Berthe van Soest is een voorbeeld van een religieuze mixer, in wetenschappelijke termen een persoon met meervoudige religieuze bindingen. Hoe vandaag de dag religieus gemixt en gematcht wordt, staat centraal tijdens Mix en Match Religie Vandaag. Dit event vond 23 mei plaats in De Nieuwe Liefde te Amsterdam. Het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving (DSTS) en de Vrije Universiteit Amsterdam illustreerden hier hun wetenschappelijk onderzoek naar meervoudige religieuze bindingen en wat dit betekent voor de toekomst van religie in Nederland. Een kwart van de Nederlands blijkt dit te doen, maar in verschillende mate. Sommigen mixen religieuze tradities, anderen mixen elementen van verschillende religies, maar de meeste mixers staan in één traditie en mixen die met elementen uit andere tradities. Het is een avond vol met sprekers en aan het eind van de avond wordt de prachtige glossy MiX voor het eerst uitgereikt.

In de goed gevulde zaal zit een gemêleerd publiek. Joan Elkerbout, multireligieuze voorganger, is “nieuwsgierig naar de verhalen” en kijkt vol verwachting uit naar het begin. Er is echter ook een evangelische prediker. Hij feliciteert mij met de paus, “Fransiscus! Daar mag u blij mee zijn!” En in een adem gaat hij door: “Kent u Radio Maria? Dan moet u ook luisteren naar Radio Bloemendaal. Radio Bloemendaal. De protestantse tegenhanger. Radio Bloemendaal.” Ik haast me als een van de laatsten naar de zaal, maar deze meneer pakt rustig nog een kop koffie. En dan Marcel Becker, universitair docent wijsgerige ethiek en verbonden aan Dominicaanse Projecten Nederland (DPN), “Het is interessant dat wetenschap in een glossy toegankelijk wordt gemaakt.”

Na een minicollege, de warming-up van deze avond, gegeven door Manuela Kalsky, directeur van het DSTS en één van de onderzoeksleiders via de Edward Schillebeeckx-leerstoel voor Theologie en Samenleving aan de Vrije Universiteit, is het woord aan vier religieuze mixers. Naast Berthe van Soest en haar aangeklede Jezusbeeld, zitten André van der Braak, boeddhist en christen, Narsingh Balwantsing, hindoe en moslim, en Nuweira Youskine die aanhanger is van het universeel soefisme. Rikko Voorberg, de moderator van de avond, creëert een respectvolle sfeer waarin ze vrijuit kunnen spreken over hun eigen religieuze zoektocht en de spanning die dat oproept. “Op de cover van MiX lees ik terug ‘Ik wil Allah aanroepen in een hindoetempel.’ Ik schrok ervan, maar ik heb het toch echt gezegd en wil het ook. Maar je doet het gewoon niet. Het is binnen de Hindoegemeenschap niet geaccepteerd”, zegt Balwantsingh. En Van der Braak nuanceert: “Ik ben boeddhist en christen, net zoals ik tweetalig ben. Ik spreek de talen niet door elkaar heen. Net zo min bid en mediteer ik tegelijkertijd. Maar zoals de ene taal je kan helpen de andere taal te begrijpen, zo geldt dat ook voor religie.”

Het publiek luistert aandachtig en zit geregeld op het puntje van de stoel. Rikko Voorberg, die naast dominee ook theatermaker is, wisselt moeiteloos serieuze momenten met grappen af. Het ene moment hangt er een serene rust, het volgende moment rolt een daverende lach door de zaal als hij de sprekers bedankt en afsluit met: “Zo ziet meervoudige religieuze binding er dus uit. Heel gewone mensen, maar ondertussen …”

Na de persoonlijke verhalen verschuift de focus naar hoe het mixen van religie een rol speelt in de dominicaanse centra, zoals de dominicanenkloosters in Huissen en Zwolle en het Rotterdamse stiltecafé AdemInn. Uit het onderzoek is gebleken dat mixen hier in grote getale voorkomt. Ze vinden het zo gewoon, dat het geen issue meer is. Bastiaan van den Berg, jongerenwerker van het Dominicanenklooster Zwolle, stelt dat “meervoudige religieuze binding een etiket is voor een groep die geen groep hoeft te zijn. In mijn generatie is het bijna vanzelfsprekend om uit verschillende tradities te putten. Ze weten toch niet wat het verschil is tussen protestant en katholiek.” Samen met Ivana Pilipović van AdemInn betoogt hij dat het belangrijker is om een veilige ruimte te scheppen waar mensen met existentiële vragen terecht kunnen, dan het specifiek te hebben over hoe religies gemixt worden.

Een soortgelijk geluid klinkt wanneer het gaat om flexibel geloven binnen de geestelijke gezondheidszorg. Anke Liefbroer, onderzoeker aan de Vrije Universiteit geeft aan dat 95% van de geestelijke verzorgers zegt in staat te zijn zorg te verlenen aan alle mensen, ongeacht hun religieuze achtergrond. Ruard Ganzevoort, hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit, is enerzijds trots op deze getallen ‘de meeste geestelijke verzorgers kunnen alle mensen helpen’, maar hij nuanceert ook: “Het helpt als erop als verzorger en client dezelfde religieuze taal spreken. Hugo Vlug, voorzitter van de Vereniging van Geestelijke VerZorgers, is kritischer. Wijzend naar het scherm achter zich“Ik heet niet Harry, zoals daar staat, maar Hugo. Ik kan zeggen ‘Harry, Hugo, wat maakt het uit.’ Nou, het maakt toch wel uit, merk ik. Het is mijn geschiedenis. Mijn ouders hebben voor deze naam gekozen.” Zo zit het ook met religie. Je (religieuze) identiteit doet er toe.

En waar Marcel Becker en anderen naar hebben uitgekeken, volgt aan het eind van het programma: de presentatie van MiX, de glossy. Het eerste exemplaar wordt door Jan-Peter Wissink, directeur van Amsterdam University Press en uitgever van de glossy uitgereikt aan schrijfster Rosita Steenbeek, die joodse elementen met het christendom heeft verweven. Met haar prachtige dictie neemt ze het publiek mee in haar persoonlijk verhaal, dat na te lezen is in de glossy, en eindigt met: “Een prachtige glossy voor op de bank of in bed, maar ook mooi op de salontafel.”

—-

De glossy MiX is voor €6,99 te koop in de boekhandel. Ook is MiX te bestellen via Bol.com.